KRYZYS POCZĄTKIEM WZROSTU?

Na co dzień mamy do czynienia z sytuacjami stresującymi, ale radzimy sobie z nimi przy pomocy różnorakich mechanizmów, które dobrze znamy. Gorzej gdy mają miejsce zdarzenia, z którym nie jesteśmy w stanie podołać, gdyż znane nam metody rozwiązywania problemów i inne zasoby okazują się niewystarczające. W takich okolicznościach jednostka doświadcza kryzysu. Dobra wiadomość jest taka, że ma on na ogół charakter przejściowy – szacuje się, że nawet poważny, skrajny kryzys trwa od sześciu do ośmiu miesięcy. Można się z nim uporać niezależnie od skali problemu; co więcej doświadczenie pokazuje, że kryzys w wielu przypadkach może okazać się impulsem do pozytywnych zmian, wzrostu mentalnego. Aby to zilustrować psychoterapeuci używają metafory trzęsienia ziemi, które burzy zastany ład, i stwarza w ten sposób możliwości powołania nowego porządku w życiu jednostki. Filozof Friedrich Nietzsche zasłynął natomiast między innymi z sentencji „Co nas nie zabije, to nas wzmocni”, która również tu dobrze pasuje.

Okoliczności występowania

Kryzys występuje, gdy jednostka napotyka trudności nie do zniesienia, które wyczerpują do cna jej zasoby i poważnie nadweręża wytrzymałość psychiczną. Towarzyszy temu poczucie wyczerpania, bezradności i bezbronności. Wkrótce potem pojawia się stan naruszenia i chaosu w radzeniu sobie z trudnościami co przekłada się na jeszcze bardziej negatywne spostrzeganie sytuacji kryzysowej.

Obszary kryzysowe

Wyróżnia się kilka obszarów kryzysowych w życiu człowieka. Kryzysy rozwojowe dotyczą skrajnie trudnych sytuacji zachodzących w toku rozwoju człowieka, które powodują nagłą zmianę, radykalny zwrot i skutkują silną reakcją. Kryzysy sytuacyjne powstają w obliczu rzadkich, nietypowych, ekstremalnych zdarzeń, których nie da się przewidzieć lub kontrolować. Wewnętrzne konflikty i lęki związane ze sprawami uważanymi przez jednostkę za kluczowe mogą wywołać kryzys egzystencjalny. Z kryzysami środowiskowymi mamy natomiast do czynienia, kiedy mają miejsce szczególne okolicznością spowodowane przez człowieka albo będące pochodzenia biologicznego, politycznego bądź gospodarczego.

Interwencja kryzysowa

Gdy wspieramy kogoś zmagającego się z kryzysem, dostarczając mu wsparcia i zasobów (społecznych, materialnych lub intelektualnych), mówimy o interwencji kryzysowej. Jej celem jest pomoc w rozpoznaniu istoty problemu, zrozumieniu go, dostrzeżenie lub pozyskanie niezbędnych zasobów, opracowanie planu działania i uporanie się z kryzysem.

Wzrost potraumatyczny

Przeżywanie silnego kryzysu bywa dla człowieka doświadczeniem wręcz traumatycznym. Okazuje się jednak, że u części osób obserwuje się pozytywne zmiany o charakterze psychologicznym. Wstrząs zmienia perspektywę, nasyca chwile uważane dotychczas za nieistotne głębokim znaczeniem i wartością, aktywuje duchowo lub pogłębia wiarę bądź odkrywa w człowieku pragnienie doznawania transcendencji. Powoduje również wzmocnienie i polepszenie relacji z bliskimi i przyjaciółmi. Pozwala spojrzeć na życie przez pryzmat tego, co w nim naprawdę ważne, a nie przez pryzmat posiadania, statusu, blichtru czy innych tego typu osiągnięć. W wielu ludziach kryzys zwiększa poczucie wewnętrznej siły, daje przekonanie, że niezależnie od przeciwności można iść do przodu z podniesioną głową. Pozwala cieszyć się tym i docenić to, co ofiarowuje życie. Nierzadko umożliwia również dostrzeżenie zupełnie nowych możliwości, które wcześniej zdawały się poza zasięgiem jednostki.

Można zatem powiedzieć, że choć kryzys nie jest bynajmniej przyjemny, może jednak odegrać w życiu człowieka rolę ważką i w gruncie rzeczy pozytywną. Jego przetrwanie, mentalna regeneracja i przewartościowanie skutkują bowiem swoistym rozkwitem, przemianowaniem i wzrostem psychicznym. Zmiana w życiu ma szansę spowodować wiele dobrego. W zależności od osoby, dzieje się tak w ciągu kilku miesięcy lub paru lat. Dążenie do wzrostu jest immanentną cechą ludzkiej egzystencji i nie przestaje działać nawet wówczas, gdy mają miejsce sytuacje fatalne.

Etapy wzrostu

Punktem wyjścia jest samo wydarzenie wstrząsowe, zapoczątkowujące kryzys. „Trzęsienie ziemi” burzy zastany ład, więc jednostka siłą rzeczy musi powołać nowy porządek w kwestii podstawowych przekonań na temat własnej osoby i sensu swojej egzystencji. W efekcie powstają zupełnie nowe schematy myślenia, wzrasta mądrość życiowa; gdy człowiek mocno zaangażuje się w refleksje na temat swojego losu, roli, wartości i sensu istnienia, a także przeanalizuje postawy ludzi i relacje z nimi, ma sposobność zrekonstruować swoje podejście do życia i odkryć pozytywne zmiany rozwojowe w konsekwencji traumatycznego wydarzenia.


Pamiętaj, że w razie potrzeby możesz skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologicznej - dobrym rozwiązaniem jest psychoterapia indywidualna.